Vergeven en loslaten

Introductie

Door onze opvoeding, omgeving of cultuur hebben we allemaal bepaalde opvattingen of overtuigingen meegekregen over wat vergeving is. En zelfs al weet je wat het is, waar leer je hoe je het moet doen? 

Bij het kiezen van dit thema wisten wij als team eigenlijk ook niet zo goed hoe we de betekenis van ‘vergeving’ moesten verwoorden. Als eerste stap hebben wij het woordenboek erbij gepakt om de definitie concreet te maken. “Genade, pardon, verschoning of kwijtschelding” waren de synoniemen die ons toen opvielen ^[2]. Vervolgens kwamen wij het volgende tegen: 

“Het iemand niet kwalijk nemen van iets.” ^[12]

Deze betekenis viel bij ons meteen op onze plek. Vergeving, wat voor de meesten best zwaar kan zijn, lijkt ineens veel simpeler dan dat het lijkt. Om het nog concreter te maken, hebben we verder gezocht, totdat het voor ons helder was. 

Wat is vergeving?

Vergeven is het maken van een bewuste keus om jezelf te bevrijden van gevoelens van wrok en wraak tegenover de ander, los van het feit of diegene dat verdient of niet ^[7,10]. 

Er zijn een paar elementen die hierbij centraal staan:

1. Vergeving is een proces

Het verwerken van pijn, wrok en andere zware gevoelens kost tijd. Jezelf forceren om dit proces te versnellen, is onrealistisch. Wanneer je terugkijkt naar de situatie die jou heeft geschaad, kan dat nog bepaalde gevoelens in je opwekken. Dit betekent niet dat je weer terug bij af bent.

2. Vergeving vraagt veel emotionele inspanning

In het proces van de ander vergeven, kunnen er veel emoties en herinneringen naar boven komen, die zware emoties in je opwekken. 

3. Iemand vergeven is persoonlijk 

Vergeving is een keuze die je zelf maakt. Het kan voorkomen dat je enige druk ervaart om de ander te vergeven. Zolang de keuze niet bewust en vrijwillig wordt gemaakt, zal je niet aan het proces kunnen beginnen.

Vergeving gaat niet om degene die de daad doet. Het is een manier om jezelf te bevrijden van de pijn die je draagt, zodat je weer verder kan naar innerlijke vrede. 

Iedereen heeft bepaalde opvattingen over vergeving. Toch zijn er ook bepaalde misvattingen. Deze misvattingen kunnen jouw proces van vergeving eventueel belemmeren. We focussen ons op vier elementen van wat vergeving niet is.

1. Vergeven is niet vergeten

Vergeven betekent niet dat je hoeft te vergeten wat er is gebeurd of wat de ander gedaan heeft. Je kiest ervoor om negatieve gevoelens los te laten, maar hiermee hoef je niet je geheugen te wissen. Bij het vergeven is het niet de bedoeling dat je hoeft te doen alsof de situatie nooit is gebeurd. 

2. Vergeving is geen goedkeuring

Iemand vergeven betekent niet dat je de acties van de ander hoeft goed te keuren. Jezelf proberen in te leven waar de ander vandaan komt, kan altijd. Dit betekent niet dat je achter hun keuzes hoeft te staan. 

3. Vergeving is geen vertrouwen

Iemand vergeven betekent niet dat je diegene weer moet vertrouwen. Het is mogelijk om stapsgewijs je vertrouwen met de ander weer op te bouwen, maar dit is niet noodzakelijk om jezelf te bevrijden van die zware emoties. Je kan voor jezelf bepalen of je bijvoorbeeld wil wachten tot je bij de ander verandering in gedrag ziet of bij hen een bepaalde bereidheid ziet om de relatie weer te herstellen. 

4. Vergeving is niet passief

Iemand vergeven kost veel tijd en moeite. Soms vereist vergeving ons om diep te reflecteren over de pijnpunten die zijn achtergebleven. 

Waar zien we vergeving nog meer in terug?

Vergeving is ook een proces dat al eeuwenlang terugkomt in religies en levensbeschouwingen. 

In de drie monotheïstische stromingen, waaronder het Jodendom, Christendom en de Islam, zie je vergeving terugkomen als een wisselwerking tussen God naar de mens of tussen de medemens. De centrale opvatting is dat we niet kunnen verwachten dat God ons vergeeft, terwijl wij weigeren onze medemens te vergeven. Bij iedere stroming staan specifieke opvattingen en rituelen centraler dan bij de ander. 

In andere levensbeschouwingen, zoals het Hindoeïsme en Boeddhisme, gelooft men in de karma. In deze natuurwet staat oorzaak en gevolg centraal. Hierin gelooft men dat elke actie uiteindelijk een reactie heeft ^[11]. Een ander vergeven wordt hierin makkelijker, omdat men zeker weet dat diegene met de tijd de gevolgen van diens daden zal ondervinden. 

Ho‘oponopono (shout out naar Sara Alaoui, de oprichtster van The Safe Space Club, die mij over dit ritueel heeft verteld) is een Hawaiiaanse verzoenings- en vergevingsritueel ^[3]. Hierin worden de volgende vier zinnen als een soort mantra of meditatie, herhaald: “Het spijt me. Vergeef me, alsjeblieft. Ik houd van je. Dank je wel.” Deze zinnen richten zich op de hogere zelf, het onderbewustzijn en het bewustzijn. Het doel hiervan is het bereiken van innerlijke vrede en het vervangen van disharmonie met harmonie. 

Wat zegt de psychologie?

Volgens de psychologie ^[1,8,9] gaat vergeving om het accepteren van het verleden en het voortzetten van je leven, ondanks de gebeurtenissen. “Het is een bewust proces waarbij iemand ervoor kiest om de negatieve gevoelens en emoties die voortkomen uit een onrecht, belediging, of pijnlijke gebeurtenis los te laten.” 

Als je de ander niet vergeeft, kunnen er volgens de psychologie ook nadelen aan hangen. Het kan leiden tot het niet meer kunnen genieten van het heden. Daarnaast kan het vasthouden aan vervelende ervaringen een negatieve invloed hebben op je mentale gezondheid. 

Vergeving heeft juist positieve uitkomsten voor je mentale gezondheid ^[1,5].  

De voordelen van vergeven zijn het volgende:

• Het vermindert angst en depressieve symptomen
• Het verbetert het zelfvertrouwen
• Het heeft een positieve invloed op je persoonlijke groei (empathischer en veerkrachtiger)
• Het herstelt en versterkt beschadigde relaties (indien je dit wil!)
• Het helpt om verschillende ervaringen en perspectieven te begrijpen
• Het verbetert interpersoonlijke vaardigheden (empathie, communicatie en het omgaan met conflicten)

Hoe laat ik los?

Zojuist hebben we voornamelijk gefocust op wat vergeving is, maar nu is het de vraag hoe je vergeeft. Hoe laat je de zware emoties los? Voor iedereen werkt dit verschillend. We hebben gekeken naar verschillende methodes die erg uiteenliepen. We beseften ons ook dat vergeving er voor iedereen anders uit kan zien en hier geen kant en klare recipe voor is. We hebben alle centrale tips gebundeld tot vier adviezen ^[4]. 

• Religie, levensbeschouwingen en cultuur

Elke religie en levensbeschouwing kijkt weer anders naar vergeving. Hierin zijn gebed of rituelen manieren om de emotionele lading los te laten. Via gebed of rituelen kan je aan jouw hogere macht vragen om kracht om de ander te kunnen vergeven. In veel overtuigingen is het dragen van wrok of die negatieve emoties, ook niet goed voor je ziel. Jezelf ertoe zetten om de ander te vergeven, heeft hierin voordelen voor jezelf en voor jouw band met jouw Hogere macht. 

• Een brief schrijven naar de ander

Middels oefeningen, kan je jezelf ertoe zetten om de ander stapsgewijs te vergeven. Door een brief te schrijven over de situatie, stil te staan bij de gevoelens die het opwekt en je de persoon in je brief aanspreekt op diens gedrag, kan er van binnen al veel loskomen. Wanneer je deze brief hebt geschreven, kan je voor jezelf nagaan of je dit wil bewaren, verbranden of zelfs wil delen met diegene. Deze oefening kan je zo vaak herhalen als nodig, om alles wat van binnen vast zit, van je af te schrijven. 

• Journallen

In plaats van een brief naar de ander, kan je voor jezelf ook journallen wat de situatie met jou heeft gedaan en waar jouw pijnpunt zit. Door hierbij stil te staan, kun je inzicht krijgen welke emoties je belemmeren en te zwaar zijn om mee te nemen. Middels het opschrijven, geef je onbewust erkenning aan de emoties die (nog) geen erkenning hebben gekregen in de daad van de ander. Door jezelf (telkens opnieuw) die erkenning te geven, kan je hierin al veel loslaten voor jezelf. 

• Therapie

Therapie is een middel om jezelf toe te zetten tot het loslaten, wanneer het voor jezelf te zwaar voelt. Jouw therapeut kan hierbij inzichtelijk maken wat hiervoor nodig is en middels oefeningen stil staan bij emoties die vastzitten en jou belemmeren. Hierin verschilt het per individu hoe dit verwerkt moet worden. 

Hoe zit het met mijzelf vergeven?

• In onze podcast aflevering staan we ook kort stil bij jezelf vergeven. Met alles wat hierboven is genoemd, lijkt mij dit veel complexer, omdat je altijd geforceerd bent om met jezelf te zijn. In tegenstelling tot de ander vergeven, kan je (helaas) geen afstand of pauze van jezelf nemen. Mocht dit bij jou het geval zijn, hoop ik dat deze tips jou een eind op weg kunnen helpen. Je hebt jezelf nodig om het pad van jouw leven te kunnen bewandelen, dus investeer vooral in middelen die de compassie en begrip naar jezelf vergroten ^[6]. 

Samenvatting

Als we het bovenstaande combineren, wijst het erop dat je jezelf als het ware verschoont of kwijtscheldt van de ‘kwalijke’ of negatieve emoties die iemand in jou heeft opgewekt of achtergelaten. Wanneer deze gevoelens zijn verwerkt, heb je jezelf bevrijd van de negatieve lading die de ander steeds aanwakkert. Los van wat er binnen in jou zelf is bevrijd, zie je de ander dan ook weer zonder negatieve associaties. Of je diegene weer kan (en wil) vertrouwen is een ander discussiepunt. 

We hopen dat deze informatie jouw blik op vergeving heeft verhelderd (of aangevuld) en dit misschien zelfs een stap in de richting van loslaten is. Als je zelf aanvullingen, visies of overtuigingen hebt over dit thema, neem dan gerust contact met ons op. 

Wees vooral lief voor jezelf als het vergevingsproces niet sneller verloopt dan je zou willen. En weet dat je niet de enige bent die dit proces (nog) niet volledig eigen heeft gemaakt. 

Veel liefs,

Team UNWIND

Bronnenlijst

1. Akhtar, S., & Barlow, J. (2018). Forgiveness therapy for the promotion of mental well-being: A systematic review and meta-analysis. Trauma, Violence, & Abuse, 19(1), 107-122.
2. Encyclo. (2024). Vergeving definities. Geraadpleegd op 11 november 2024, van https://www.encyclo.nl/begrip/vergeving 
3. Inspirerend leven. (z.d.). Ho‘oponopono: hoe deze magische zinnen je kunnen helpen bij vergeving. Geraadpleegd op 11 november 2024, van https://www.inspirerendleven.nl/hooponopono/ 
4. Jack Kornfield. (2024). The practice of forgiveness. Geraadpleegd op 11 november 2024, van https://jackkornfield.com/the-practice-of-forgiveness/
5. López, J., Serrano, M. I., Giménez, I., & Noriega, C. (2021). Forgiveness interventions for older adults: A review. Journal of clinical medicine, 10(9), 1866.
6. Maynard, P. G., van Kessel, K., & Feather, J. S. (2023). Self‐forgiveness, self‐compassion and psychological health: A qualitative exploration of change during compassion focused therapy groups. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 96(2), 265-280. 
7. McCauley, T. G., Billingsley, J., & McCullough, M. E. (2022). An evolutionary psychology view of forgiveness: Individuals, groups, and culture. Current opinion in psychology, 44, 275-280.
8. Parlak, S., & Gul, F. O. (2021). Psychodrama oriented group therapy for forgiveness in university students. The Arts in Psychotherapy, 73, 101761.
9. Psycholoog. (2023). Vergeven en loslaten. Geraadpleegd op 11 november 2024, van https://psycholoog.nl/blogs/vergeven-en-loslaten/ 
10. University of California, Berkeley. (z.d.). What Is Forgiveness? Geraadpleegd op 30 november 2024, van https://greatergood.berkeley.edu/topic/forgiveness/definition 
11. Wiersma, M. (2022). Karma, een kwestie van oorzaak en gevolg. Geraadpleegd op 30 november 2024, van https://www.yogashop.nl/nl/blogs/yoga-en-meditatie/karma-een-kwestie-van-oorzaak-en-gevolg/#:~:text=Karma%20wordt%20in%20het%20boeddhisme,komt%20uiteindelijk%20bij%20je%20terug. 
12. WikiWoordenboek. (2024). Vergeving. Geraadpleegd op 11 november 2024, van https://nl.wiktionary.org/wiki/vergeving